Το σαμάρι αντί τον γάιδαρο

Άγγελος Περδικούρης, Τρίλοφος

Για ακόμα μια φορά με τις μαθητικές κινητοποιήσεις και καταλήψεις έγινε φανερό ότι οι μαθητές διατηρούν μια ευαισθησία και αντιδρούν στην ευτέλεια της παιδείας που τους παρέχεται, στην ανεπάρκεια και την ασχήμια των σχολικών χώρων όπου είναι αναγκασμένοι να συναθροίζονται για να εκπαιδευτούν, στην άχαρη και ανιαρή καθημερινότητα, στην υποκατάσταση της γνώσης από την ψυχοφθόρα και άχρηστη προετοιμασία για εξετάσεις, στον νομοτελειακό προορισμό μιας ζωής άνεργου και επισφαλούς ή (το πολύ-πολύ) μίζερου καταναλωτή.
Για ακόμα μια φορά έλαβαν σαν απάντηση το λοξό βλέμμα, την κλήση του εισαγγελέα και της αστυνομίας, την μικρότητα, την υπεκφυγή, το μειδίαμα.
Οι μαθητές είχαν την ευαισθησία να διορθώσουν με δικά τους έξοδα όσες μικροζημιές έγιναν. Οι διευθυντές τους από τη μια πλευρά χρησιμοποίησαν το πληρωμένο από τους μαθητές συνεργείο επισκευής για να κάνει και άλλα «μερεμέτια» στο σχολείο(!) και από την άλλη έδωσαν τα ονόματα του 15μελούς στην αστυνομία και γενικά άφησαν την δίωξη να εξελιχθεί χωρίς να δείξουν καμία διάθεση όχι μόνο να προστατεύσουν τους μαθητές αλλά ούτε καν να τους ενημερώσουν για το τι επακριβώς συμβαίνει. Δεν έχει ουσιαστική σημασία ούτε είναι η περίσταση να βρούμε ποιος έκανε τις καταγγελίες ή ποιος ειδοποίησε την αστυνομία. Οι μαθητές είχαν σαν κεντρικά αιτήματα την αύξηση των δαπανών για την παιδεία, την ελλιπή σχολική στέγη, την κατάσταση της αυλής τους. Οι δάσκαλοί τους έχουν τα ίδια αιτήματα. Ο διευθυντής, ακριβώς επειδή έχουν τα ίδια αιτήματα, όπως είπε, εισηγήθηκε ως τιμωρία η 1η και η 2α Λυκείου να μην πάει εκδρομή και το συμβούλιο των καθηγητών την ενέκρινε! Εδώ ιλιγγιά ο ανθρώπινος νους! Πού να πρωτοσταθεί και τί να πρωτοθαυμάσει; Την αιτιολόγηση της τιμωρίας; Δηλαδή αν είχαν άλλα αιτήματα από τα δικά τους δεν θα τους τιμωρούσαν; Την προφανή εκδικητικότητα του εκπαιδευτή; Την υπεκφυγή του; Ή την ίδια την λογική της "τιμωρίας" η οποία ακόμα κι αν παραδεχόμασταν ότι ανήκει σε μια πρωτοποριακή αντίληψη για την εκπαίδευση πώς θα την εκτιμούσαμε σαν απάντηση σε μια πολιτική πράξη όπως είναι η κατάληψη;
Καταφανώς υπάρχει ένα ρήγμα, μια ασυνέχεια, μια αντινομία: ας το πει όπως θέλει ο καθένας. Με ομοιότητες από τα γεγονότα του περσινού Δεκέμβρη, με αναλογίες με το ρωμαϊκό θέαμα που παρακολουθούμε κάθε βράδυ στις τηλεοράσεις όπου όλοι μαζί συνασπίζονται για να χτυπήσουν μια επαγγελματική ομάδα σαν τον υπαίτιο της σπατάλης και της χρεωκοπίας, για να την αφήσουν ύστερα από λίγο, να αναδιαταχθούν σε άλλους συνασπισμούς και να χτυπήσουν μια άλλη: οι πρώην κριτές γίνονται κρινόμενοι, οι κρινόμενοι κριτές και όλοι μας ένοχοι. Κυκλικά. Νιώθουμε υπαίτιοι και αδικημένοι, ταυτόχρονα.
Θα περίμενε κανείς οι δάσκαλοι ακόμα κι αν διαφωνούσαν εντελώς με τους στόχους των καταλήψεων ή με αυτή τη μορφή αγώνα, παρόλα αυτά να υπερασπιστούν τους μαθητές απέναντι στην βιαιοπραγία της αστυνομικής εισόδου στα σχολεία. Απέναντι σε μια ασύμμετρη, άλογη και εκτός τόπου εισαγγελική εντολή. Στην υποκατάστασης της ιερής (κατά τους αρχαίους ημών προγόνους) διαλεκτικής "διδάσκοντος-διδασκομένου" από τις ανακρίσεις. Όχι. Τρυφερότητα δεν είδαν οι μαθητές. Αλληλεγγύη, συμπαράσταση δεν είδαν.
Πιστεύουμε ότι όλα αυτά καταδεικνύουν ένα τεράστιο ηθικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Πρέπει πρώτα να πάψει οποιαδήποτε δίωξη και εκφοβισμός αυτών που μίλησαν για το πρόβλημα, αυτών που δεν πρόλαβαν ακόμα να μάθουν να συμβιβάζονται και να υποτάσσονται σε όσα άδικα και αναίτια τους καταπιέζουν. Και μετά να βρούμε όλοι το θάρρος, γονείς και εκπαιδευτικοί, να δούμε για ποιους λόγους δεν μπορούμε να εμπνεύσουμε τα παιδιά, να τα διδάξουμε, να τα μορφώσουμε, να τους προσφέρουμε μια δημιουργική, πρόσχαρη ζωή κι ας μην είναι αναγκαστικά πλούσια και πολυτελής.
Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι οι μαθητές είναι συνειδητοποιημένοι, συνεπείς, γνωρίζουν πού πάνε. Σίγουρα λειτουργούν συναισθηματικά και αυθόρμητα. Και με πολύ αγωνία και ανασφάλεια. Αλλά το γεγονός ότι με τα ελάχιστα εφόδια που διαθέτουν διατηρούν ακόμα τα αντανακλαστικά τους απέναντι στα κακώς κείμενα αποτελεί ένα μέτρο της ανικανότητας εμάς των υπολοίπων, γονιών ή όχι. Πού έχοντας πολύ περισσότερα μέσα στη διάθεσή μας, μεγαλύτερη -τάχα- κριτική ικανότητα, και όλα αυτά, σιωπούμε. Και αν η κατάληψη θεωρείται "υπερβολική" και μέσα στο πνεύμα του "ήσσονος κόπου" των καιρών μας ας αναζητήσουμε ένα παράδειγμα σοβαρής προσπάθειας, μείζονος εγχειρήματος, κι ας το δώσουμε σαν πρότυπο στους μαθητές. Ας μην αναπαυόμαστε και κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας πρώτους ότι "όλα αυτά τα έκαναν για τον χαβαλέ, για να χάσουν μάθημα" αναδεικνύοντας -τάχα- εμάς σαν αυτούς που δεν κάνουμε χαβαλέ αλλά αγωνιζόμαστε ουσιαστικά. Μόνο ανωριμότητα δεν δείχνει η άμεση δημιουργία καταστάσεων όπως αυτοί τις θέλουν, μόνο χαβαλές δεν είναι οι αδιαμεσολάβητες, εξωθεσμικές σχέσεις που συνάπτουν σ’ αυτές τις κινητοποιήσεις. Ας τις δούμε αντιστικτικά με την καθημερινότητα που τους προσφέρει η μέγγενη σχολείο – φροντιστήριο – a priori μάταιη προετοιμασία για επαγγελματική αποκατάσταση.
Εισαγγελέας, αστυνομία και οι λοιποί συγγενείς ανακάλυψαν την αιτία των προβλημάτων της χώρας: φταίνε οι μαθητές. Η πλευρά από την οποία στέκουν δεν τους επέτρεψε ποτέ να αναρωτηθούν τι έχει μείνει αξιόπιστο ώστε να το χρησιμοποιήσουν οι μαθητές σαν παράδειγμα: το κράτος; οι πολιτικοί αρχηγοί; τα κόμματα; η εκκλησία; η δικαιοσύνη; η παιδεία; οι πνευματικοί άνθρωποι; τα επιχειρηματικά ή τα κρατικά ΜΜΕ; το περίφημο "ελληνικό τραγούδι"; ο αθλητισμός;